Jennifer Egan, de Goon Squad Jennifer Egan, de Goon Squad (2010)

A Visit From the Goon Squad heeft een aantal memorabele momenten. Het imago van de Generaal wordt in een hoofdstuk nieuw leven ingeblazen door een voormalige PR-hotshot genaamd Dolly en een B-lijst actrice genaamd Kitty Jackson. Kitty’s taak is om met de Generaal te poseren, maar ze stelt te veel vragen over een genocide en wordt gevangen gezet. Het regime van de generaal wordt een democratie, Kitty wordt vrijgelaten, en Dolly begint een broodjeszaak. Dit onderdeel van Egan’s veelstemmige, hilarische en vaak tragische boek vat haar satirische thema’s. In Goon Squad, dat zich uitstrekt van eind jaren zeventig tot 2020, kunnen tijdsverschuivingen het lichaam beschadigen, het geheugen aantasten en veranderingen verdoezelen. Goon Squad gaat over media “spin”, versplinterde perspectieven, spookidentiteiten, en zinloos materialisme in een kapitalistische samenleving. Ondanks de premisse is het boek dubieus ten aanzien van nostalgische sentimenten. Egan’s personage merkt op: “De tijd is een gon.” De beloften van het verleden van schoonheid, roem, familie en andere iconen voeden de huidige desillusie. Met Goon Squad won Egan in 2011 de Pulitzer Prize en de National Book Critics Circle Award, waarmee ze zich vestigde als een van de meest scherpzinnige (en avontuurlijke) Amerikaanse schrijvers van de 21e eeuw.

De duizend herfsten van Jacob de Zoet, David Mitchell (2010)

Het is gemakkelijker om een intellectueel-literair milieu van 30 jaar geleden op te roepen dan van een decennium geleden. Het is moeilijk om 2010 nu te zien, nu we wachten op de tijd en de canon om de lens te klaren, maar ik heb een heel duidelijke herinnering van openbaring en opwinding toen ik door David Mitchells episch-historische spookverhaal De duizend herfsten van Jacob de Zoet spoot en me afvroeg of Robert Louis Stevenson even bezit had genomen van Haruki Murakami. Hier werd ik eraan herinnerd dat de wereld van een roman – in dit geval een 18e-eeuws Nederlands handelsstation in Nagasaki- breder en levendiger kan zijn, en een broeikas voor de morele verbeelding van de lezer.

Hoe zal De duizend herfsten van Jacob de Zoet er over 25 jaar uitzien? De Zoet’s vertelling lijkt extravagant en opzichtig in het licht van Mitchell’s recente ruimte-opera uitspattingen. Maar het is duidelijk van dezelfde auteur als de bijna perfecte coming-of-age roman Black Swan Green, met een even exacte en opzienbarende taal in dienst van een plot dat zichzelf lijkt te vertellen, een ware geschiedenis die nooit helemaal gebeurd is.

Train Dreams (Denis Johnson) JOHNSON, DENIS (2011)

De grote Pulitzerprijs voor fictie-travestie van 2012 zou bewijsstuk A zijn als ik moest bewijzen dat literaire prijzen een wrede grap zijn en dat het leven een sombere en zinloze mars naar de dood is. 2012 was het jaar waarin het Pulitzer-bestuur (niet de jury) besloot dat geen enkel boek dat in het voorgaande jaar was gepubliceerd de meest prestigieuze eer in de Amerikaanse letteren verdiende, ondanks Denis Johnsons hallucinerende meesterwerk Train Dreams, Karen Russells weelderig briljante debuutroman Swamplandia!, en David Foster Wallace’s onvoltooide opus The Pale King. (De non-beslissing werd toegelicht in een fantastische brief aan de New Yorker door romanschrijver en jurylid van 2012 Michael Cunningham). Train Dreams is misschien wel de perfecte novelle van de eenentwintigste eeuw (hij heeft ze allemaal gelezen…). Robert Grainier, een houthakker en spoorwegarbeider van rond de eeuwwisseling, verliest zijn familie in een natuurbrand en vlucht naar de Idaho panhandle terwijl het land om hem heen moderniseert. Johnson’s sobere, vreemde, elegische stijl portretteert een oude, vergankelijke wereld vol schoonheid, horror en verdriet. Volgens Anthony Doerr’s recensie in de New York Times is Johnsons proza “een koorddanser tussen kalmte en tragedie”. Train Dreams is een levendige weergave van de ongebonden geest van een man die geconfronteerd wordt met ondenkbaar verdriet. Spookachtige mijmering.

Boeddha op zolder BUDDHA IN DE ATTIEK, JULIE OTSUKA (2011)

Op de boot waren we meestal maagden, opent Julie Otsuka’s PEN/Faulkner Award-winnende Buddha In the Attic. We hadden lang zwart haar, grote voeten en waren klein. Sommigen van ons waren opgegroeid op rijstepap en hadden licht gebogen benen, anderen waren veertien en nog jonge meisjes.” Onze vertellers zijn Japanse “plaatjesbruiden.” Ze emigreren naar Californië. We zien hoe vrouwen hun beloofde echtgenoten ontmoeten, integreren in Amerika en kinderen opvoeden over een cultuurverschil heen. De collectieve eerste-persoonsvertelling vult het onderwerp mooi aan; het simuleert de immigrantenervaring, hoe “anderen” vaak als hetzelfde worden beschouwd, en de automatische verwantschap en bescherming die we kunnen vinden bij degenen die ons verhaal delen. Julie Otsuka zorgt voor een desoriënterende ontwrichting door uit te glijden van “wij” en “de meesten van ons” en “sommigen van ons” Herinner me eraan, ik ben mevrouw wie? Inzichtelijke timing Net wanneer je de collectieve stem beu begint te worden, geeft ze ons een persoonlijk detail, een individueel bestaan, en het overvalt je altijd, als een regel die gebroken wordt: “De jongste van ons was twaalf, afkomstig van de oostelijke oever van het Biwa-meer, en was nog niet begonnen met bloeden.” Hartverscheurende details. Zelden vermengt een boek stijl en inhoud zo goed. Het meest schokkende deel is tegen het einde (SPOILER!) wanneer het verhaal verschuift. Nadat hun Japanse buren naar interneringskampen zijn gestuurd, worden de “wij” blanke Amerikanen. De manier waarop hun stemmen hen in dit verhaal worden ontnomen is angstaanjagend. Ik heb dit boek talloze keren herlezen om te zien hoe het zoveel dekt. Julie Otsuka heeft een intieme weergave van individuele levens gecreëerd en een vernietigende veroordeling van de geschiedenis.

Tiger’s Wife, Téa ObreThe Tiger’s Wife (2011)

The Tiger’s Wife is gepubliceerd in 2011, maar ik heb het net gelezen. Ik vond het ontroerend op vele niveaus. Obreht’s hoofdpersoon en verteller, een jonge arts genaamd Natalia Stefanovic wiens leven overhoop wordt gegooid door de onverklaarbare dood van haar liefhebbende grootvader, is een van de meest welluidende, fascinerende vertellers die ik in mijn leven heb gezien. Een tekst bindt haar voornamelijk aan zijn herinneringen, gebruikmakend van zijn favoriete exemplaar van The Jungle Book om te proberen het raadsel op te lossen rond zijn sterfdagen en zijn innerlijk bestaan. De vrouw van de tijger voelde voor mij heel persoonlijk omdat Obreht geboren is in voormalig Joegoslavië, waar de roman zich afspeelt. Mijn familie komt uit Joegoslavië, en hoewel mijn leven in Amerika (en mijn leeftijd) me ervan weerhouden hebben de onrust in de regio zelf mee te maken, heb ik me verwonderd en gekoesterd over hoe Obreht in zijn boek de recente littekens en versplintering van deze regio verzamelt en herinnert – een regio die historisch gezien getekend en versplinterd is geweest. Mijn eigen grootvader, een Joegoslavische verhalenverteller, bracht een groot deel van mijn jeugd door met dromen over dieren. Natalia verweeft fabels, parabels en flashbacks in haar verhaal en verbindt zo een vroegere, bijgelovige, magische wereld met een sombere, moderne, gedesillusioneerde tijd. Ze doet dit voor de lezer, maar ook omdat ze zich in haar eigen leven ontvouwen als ze het hele verhaal van haar grootvader leert kennen en erdoor geïnspireerd raakt. CrimeReads’ Olivia Rutigliano

RED DE BOTTEN (2012)

Jesmyn Ward’s tweede roman liet bij mij veel indrukken achter. Salvage the Bones eindigt met de vader van de 14-jarige hoofdpersoon Esche die de orkaan Katrina doorstaat op hun ondergelopen zolder. Esche’s vader blijft tot China en haar pups terugkeren. Ward’s National Book Award-winnende roman gaat vooral over zorgen; de slankheid en de kleine schaal van het boek – een vader en zijn kinderen bereiden zich voor op een orkaan – geloven de enormiteit van wat Ward van plan was te doen. We herinneren ons allemaal de vreselijke reactie van Katrina en wat het aantoonde over de infrastructuur van de overheid en de kortzichtigheid ten opzichte van gekleurde gemeenschappen. Tegen de tijd dat Salvage the Bones werd gepubliceerd, waren de mentale en materiële kosten van Katrina op lange termijn duidelijker te detecteren, maar verloren in een oververzadigde mediamarkt. China en de pups zijn niet zomaar decoraties; ze zijn van vitaal belang voor de identiteit van een verarmd zwart gezin in Bois Sauvage, Mississippi. Esche, die stilletjes zwanger is, vindt kracht in China’s “moederschap”. Esche’s oudere broer, Skeetah, wil de puppy’s verkopen als vechtdieren uit economische noodzaak, niet uit ongevoeligheid. Ward wilde de lezers herinneren aan de waardigheid, de pijn en het optimisme van zwarte families in het aangezicht van een van ‘s werelds ergste calamiteiten.

Vlammenwerpers van Kushner Rachel Kusher, Vlammenwerpers (2013)

Rachel Kushners meesterwerk uit 2013 is zowel episch als bijzonder in zijn karakterisering, observatie en esthetische aspiraties. Het plot is breed en bedrieglijk eenvoudig. In de jaren zeventig verhuist een creatieve vrouw naar NYC. Kunstenaar. Ze raakt verstrikt in de kringen van andere kunstenaars en laat zich mogelijk ten onrechte beïnvloeden door een oudere kunstenaar en erfgenaam van een Italiaans banden/motorfietsen fortuin. De roman bestaat uit herinnerde dialogen, driften, en gevoelens. Reno, de hoofdpersoon, slaat een motor in de prak en probeert een snelheidsrecord op de westelijke zoutvlakte. Dan is ze in Italië, omringd door geld en luxe; dan raakt ze verstrikt in rellen en een bloeiende activistencultuur die botst met haar achtergrond. Al die tijd voelen we ons voorbestemd, deels omdat we weten dat ze door belangrijke actuele historische epossen reist, maar ook omdat Kushners vertelling dromerig is. “Ik naaide het lot op de persoon die we verlangen aan ons vastgelijmd,” schrijft Kushner via Reno. Het schrijven kan ook ruw en visceraal zijn. Reno en ik worden geconfronteerd met een wereld vol blunders, kleinzielige en enorme wreedheden en ellende.

All My Puny Sorrows DEAR MIRIAM TOEWS (2014)

Zelden reageren lezers fysiek op een roman. All My Puny Sorrows is emotioneel. Miriam Toews laat je lachen en huilen in de metro. Haar roman gaat over Elf en Yoli, twee zussen met een sterke band ondanks hun verschillen. Elf is de succesvolle zus aan de buitenkant. Ze is een geweldige pianiste. Ze is rijk en getrouwd. Niets van dit alles beschrijft Yoli. Ze worstelt om iemand lief te hebben die niet wil leven. We zijn in een kamer met twee zussen na Elf’s zelfmoordpoging. Miriam Toews legt haar angst uit als “Elf vertelde me dat ze een glazen piano in haar had.” Ze is bang dat het zal versplinteren. Hij kan niet breken. Ze zegt dat het tegen de rechter onderzijde van haar maag gedrukt zit en soms op haar huid drukt. (Ik las dit boek maanden geleden en vraag me nog steeds af over de glazen piano. Het is zo specifiek! Het kan alleen afkomstig zijn van deze goed afgeronde, intrigerende persoonlijkheid). Niet alles is triest. Het is perfect. De intieme band tussen de zussen wordt getoond in flashbacks naar hun mennonitische opvoeding en in hun wrede heden. Miriam Toews is een luisterend oor voor dialoog. Elf en Yoli zijn net zussen. Detail-georiënteerd. Ze zijn van plan om “hout te hakken, water te pompen, te vissen, piano te spelen, Jesus Christ Superstar en Les Miserables te zingen, ons verleden opnieuw te verbeelden, en het einde van de wereld af te wachten.” Een minder voorzichtige versie van dit verhaal is cliché. Miriam Toews is een specialist in het uitpluizen van nuances die verhalen heel en verrassend maken.

Jenny Offill, Speculatie (2014)

Dept. van Speculatie is in een dag uit te lezen. Als je eenmaal begint met lezen, is het moeilijk om te stoppen. De eerste keer dat ik het las, werd ik verblind door de vorm: korte alinea’s, soms aaneengesloten, soms solitair, elk een flits van inzicht of gevoel. Iedereen citeert dit:

Mijn doel was om nooit te trouwen. Dan zou ik een kunstmonster zijn. Kunstmonsters geven niet om alledaagse dingen, daarom worden vrouwen dat zelden. Nabokov vouwde zijn paraplu niet op. Ze likte zijn zegels.

SELLOUT PAUL BEATTY (2015)

Het is moeilijk me te overtuigen van een roman die niet grappig is. Een verhaal zonder humor is voor mij een verhaal zonder menselijkheid. Paul Beatty’s Booker Prize-winnende roman is grappig en eerlijk. Niet alleen dat, het gaf me het gevoel volledig gerechtvaardigd te zijn voor het aandringen op komedie. The Sellout is zo scherp dat je misschien pas merkt dat het je gesneden heeft als je je al flauw voelt. Het is een combinatie van een lachwekkende komedie, nauwkeurige sociale satire (geworteld in een diep begrip van de geschiedenis), en literaire tour de force. Het is zo goed dat ik de uitdrukking “tour de force” heb gebruikt. De missie van de verteller van The Sellout, een zwarte man, is het herintroduceren van (officiële) segregatie in zijn landelijke buurt binnen de binnenstad van Los Angeles nadat deze op mysterieuze wijze van de kaart is verdwenen. De roman begint toepasselijk met de verteller die een joint opsteekt in de zalen van het Hooggerechtshof, waar zijn poging om de segregatie te herintroduceren hem heeft doen belanden. Zoals Kevin Young in zijn recensie schreef: “Beatty schept evenveel genoegen in het afbreken van het heilige, niet zozeer in het ophangen van vuile was als wel in het bevuilen ervan waar je bij staat”. Maar The Sellout viert evenveel als het aansteekt. Het is niet alleen een van de grootste satirische romans van het decennium, en misschien wel van alle tijden, maar het is ook een viering van zwartheid in een zogenaamd postraciaal tijdperk (denk eraan, dit was 2015).